RỪNG DỪA BẢY MẪU - HỘI AN
Nhà cổ Phùng Hưng đứng vững hơn hai thế kỷ như một chứng nhân lặng lẽ của thời kỳ thương cảng phồn thịnh. Công trình không chỉ là một kiệt tác kiến trúc mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc của vùng đất giao thoa Việt - Hoa - Nhật.
Nhà cổ Phùng Hưng được xây dựng vào khoảng năm 1780 bởi một thương nhân người Việt trong thời kỳ thương cảng Hội An đạt đến đỉnh cao phồn thịnh. Tên gọi "Phùng Hưng" mang ý nghĩa "hưng thịnh", thể hiện ước vọng của gia chủ về sự phát đạt trong công việc kinh doanh.
Chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà hoạt động kinh doanh đa dạng các mặt hàng như quế, tiêu, muối, tơ lụa, gốm sứ và thủy tinh. Những mặt hàng này phản ánh rõ nét hoạt động thương mại sầm uất của Hội An thời bấy giờ, khi nơi đây là trung tâm giao thương quốc tế quan trọng của khu vực Đông Nam Á.
Trải qua hơn hai thế kỷ với nhiều biến động lịch sử và thiên tai, ngôi nhà vẫn duy trì được sự nguyên vẹn đáng kinh ngạc. Điều này có được nhờ việc sử dụng các loại gỗ quý trong xây dựng và sự gìn giữ tận tâm của tám thế hệ gia đình đã sinh sống tại đây.
Sự công nhận chính thức về giá trị di sản của Nhà cổ Phùng Hưng đến vào ngày 29 tháng 6 năm 1993, khi ngôi nhà được Nhà nước công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia. Quyết định này khẳng định tầm quan trọng đặc biệt của công trình trong hệ thống di sản văn hóa Việt Nam.
Khi bước chân vào con phố cổ kính của Hội An, du khách không thể không dừng lại trước vẻ đẹp cổ kính của ngôi nhà Phùng Hưng. Đây chính là một trong những công trình kiến trúc đặc sắc nhất, mang trong mình câu chuyện về sự giao thoa văn hóa Đông Á qua nhiều thế kỷ.
Điều khiến ngôi nhà Phùng Hưng trở nên đặc biệt chính là cách thức ba nền văn hóa Việt - Trung - Nhật hòa quyện một cách tự nhiên trong từng chi tiết. Không phải sự ép buộc hay bắt chước máy móc, mà là kết quả của quá trình giao thương, sinh sống chung của các cộng đồng người khác nhau tại thương cảng Hội An thời xưa.
Từ xa nhìn lại, ngôi nhà dạng ống với mặt tiền khá rộng thể hiện quan niệm phong thủy truyền thống của người Việt về việc "rộng mặt tiền, hút tài lộc". Hai tầng với bốn mái theo hướng Tây Bắc tạo luồng gió mát, phù hợp hoàn hảo cho hoạt động kinh doanh trong khí hậu nhiệt đới.
Bước vào tầng trệt, ta như được đưa về thời kỳ hoàng kim của thương cảng Hội An. Không gian rộng thoáng này từng là nơi tấp nập mua bán, trao đổi hàng hóa giữa các thương gia từ khắp nơi.
Hệ thống tám mươi cột gỗ lim được đặt trên nền đá kiên cố thể hiện trí tuệ của các nghệ nhân xưa trong việc chống lún, chống mối mọt. Những cột gỗ này không chỉ có vai trò kết cấu mà còn được trang trí bằng các họa tiết chạm khắc tinh xảo.
Hai "thần môn" phía trên cửa chính mang đậm tín ngưỡng dân gian Việt Nam về việc bảo hộ gia đình. Bức hoành phi "Thế Đức Lưu Quang" thể hiện lòng biết ơn sâu sắc với công đức tổ tiên, một giá trị cốt lõi trong văn hóa Việt.
Cầu thang gỗ hẹp dẫn lên tầng lầu như một ranh giới rõ ràng giữa không gian công cộng và riêng tư. Gian ngoài dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên và Thiên Hậu Thánh Mẫu, nơi gia đình tỏ lòng thành kính với các đấng thiêng liêng.
"Cửa sập" vuông vắn là minh chứng cho sự thông minh của gia chủ xưa khi thiết kế nhà ở gần sông. Mỗi khi nước lũ dâng cao, gia đình có thể dễ dàng chuyển đồ đạc, hàng hóa lên cao thông qua ô cửa này.
Không gian sinh hoạt gia đình ở gian trong được bố trí khéo léo với sàn gỗ ấm áp, cửa sổ đón ánh sáng tự nhiên. Đây là nơi các thế hệ trong gia đình sum họp, chia sẻ những câu chuyện đời thường.
Ban công rộng với trần mai cua và khung cá chép thể hiện ảnh hưởng rõ nét của kiến trúc Trung Hoa. Hình ảnh cá chép không chỉ đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa may mắn, thịnh vượng - niềm tin chung của nhiều dân tộc Đông Á.
Ngói âm dương lợp mái không chỉ có tác dụng che chắn mà còn là giải pháp thông minh cho khí hậu nhiệt đới. Mùa hè mát mẻ, mùa đông ấm áp - đây chính là trí tuệ của các nghệ nhân xưa.
Họa tiết cá chép được chạm khắc trên ngói tạo sự thống nhất trong trang trí, từ khung ban công đến mái nhà, tất cả đều hòa quyện trong một chủ đề nghệ thuật chung.
Ngôi nhà Phùng Hưng ngày nay không chỉ là điểm tham quan mà còn là minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa tự nhiên, không cưỡng ép. Đây là bài học quý báu về cách các nền văn hóa khác nhau có thể hòa hợp, bổ sung cho nhau để tạo nên những giá trị mới độc đáo.
Mỗi chi tiết kiến trúc của ngôi nhà đều kể một câu chuyện, mỗi họa tiết chạm khắc đều mang một ý nghĩa. Đó là lý do tại sao nhà cổ Phùng Hưng vẫn giữ được sức hấp dẫn đặc biệt với du khách từ khắp nơi trên thế giới, như một cuốn sách lịch sử mở ra trước mắt mọi người.
Việc áp dụng các nguyên tắc phong thủy trong thiết kế và xây dựng Nhà cổ Phùng Hưng được thể hiện qua nhiều khía cạnh:
Định hướng không gian được chọn lọc cẩn thận để đón gió lành và ánh sáng tự nhiên, đồng thời tránh những hướng bất lợi. Vị trí và kích thước cửa chính được tính toán kỹ lưỡng nhằm thu hút vượng khí vào nhà.
Bố cục nội bộ với các gian thờ, gian khách, gian bếp được sắp xếp hợp lý, đảm bảo sự lưu thông khí tốt. Giếng trời ở trung tâm ngôi nhà không chỉ cung cấp ánh sáng và tạo sự thông thoáng mà còn tượng trưng cho "tụ thủy", mang ý nghĩa thu hút may mắn và tài lộc.
Lựa chọn vật liệu với việc sử dụng gỗ tự nhiên không chỉ tạo cảm giác ấm cúng mà còn được quan niệm là mang lại năng lượng tích cực cho không gian sống.
Nhà cổ Phùng Hưng thực sự là một "bảo tàng sống" độc đáo, nơi thời gian như ngừng lại để lưu giữ những kỷ vật quý báu của quá khứ. Khác với các bảo tàng thông thường chỉ trưng bày đồ vật sau tủ kính, ngôi nhà này cho phép du khách chạm tay vào lịch sử qua những hiện vật còn nguyên vẹn sau hàng trăm năm.
Từng bước chân trong ngôi nhà đều có thể bắt gặp những món đồ cổ kính mang dấu ấn thời gian. Chiếc sập gụ to lớn với những đường vân gỗ tự nhiên kể câu chuyện về tầng lớp thương gia giàu có xưa. Tủ chè với nhiều ngăn nhỏ tinh xảo thể hiện văn hóa thưởng trà tinh tế của gia chủ.
Những bức hoành phi và câu đối bằng gỗ quý với nét chữ Hán đẹp mắt không chỉ trang trí mà còn thể hiện học thức, phong độ của chủ nhân. Bộ ấm chén cổ với họa tiết men xanh đặc trưng kể về những buổi chiều sum họp gia đình, những cuộc tiếp khách trang trọng của các thương gia xưa.
Mỗi góc nhà đều tái hiện một khía cạnh của đời sống thường ngày trong gia đình thương nhân thời xưa. Không gian bếp với những chiếc niêu đất, thớt gỗ cũ kỹ; góc thờ với lư hương, nến đèn cháy sáng; phòng khách với bàn ghế gỗ chạm trổ tinh xảo... Tất cả tạo nên bức tranh sinh động về cuộc sống của một gia đình thương gia thịnh vượng.
Tên gọi cổ "Faifo" của Hội An vẫn còn vang vọng trong từng góc nhà Phùng Hưng. Ngôi nhà như một cuốn nhật ký bằng gỗ và đá kể về thời kỳ thương cảng Faifo trở thành trung tâm giao thương quốc tế sầm uất.
Từ cách bố trí tầng trệt rộng rãi để trưng bày hàng hóa, đến thiết kế cửa sập tiện lợi cho việc vận chuyển, mọi chi tiết đều phản ánh sự thịnh vượng của hoạt động thương mại. Những thương gia Nhật Bản, Trung Quốc, và các nước Đông Nam Á từng lui tới mua bán tại đây, tạo nên bức tranh đa sắc màu của một thương cảng quốc tế.
Không chỉ là nơi mua bán, nhà Phùng Hưng còn là minh chứng cho sự hòa hợp văn hóa hiếm có. Sự xuất hiện của kiến trúc Việt, Trung, Nhật trong cùng một công trình không phải là sự ghép nối máy móc mà là kết quả tự nhiên của quá trình sinh sống, làm ăn chung của các cộng đồng người.
Điều này thể hiện tinh thần cởi mở, khả năng tiếp nhận và giao lưu văn hóa tuyệt vời của người Việt Nam, đồng thời cũng cho thấy sức hấp dẫn của vùng đất Hội An với các thương nhân nước ngoài.
Một trong những câu chuyện cảm động nhất về ngôi nhà chính là vai trò của nó trong trận lũ lụt lịch sử năm 1964. Khi nước lũ dâng cao ngập gần hết tầng trệt, gần 100 người dân đã tìm đến nhà Phùng Hưng như nơi trú ẩn cuối cùng.
Suốt ba ngày đêm kinh hoàng, khi nhiều ngôi nhà khác bị sập đổ hoặc hư hại nặng, ngôi nhà Phùng Hưng vẫn đứng vững như một pháo đài giữa dòng nước cuồn cuộn. Tầng lầu trở thành "hòn đảo an toàn" cho những người tị nạn, từ trẻ em đến người già đều được che chở, bảo vệ.
Câu chuyện trận lũ không chỉ cảm động mà còn là minh chứng hùng hồn nhất về chất lượng xây dựng vượt trời của ngôi nhà. Việc sử dụng gỗ lim cao cấp cùng kỹ thuật liên kết truyền thống của nghệ nhân làng mộc Kim Bồng đã tạo nên một công trình có thể đứng vững trước thiên tai khắc nghiệt.
Hệ thống 80 cột gỗ được đặt trên chân đá vững chắc, cách liên kết các dầm xà không dùng đinh sắt mà chỉ dùng mộng, khoét đã thể hiện trí tuệ kiến trúc Việt Nam truyền thống. Chính nhờ vậy mà ngôi nhà có thể "uốn cong mà không gãy" trước sức tàn phá của thiên nhiên.
Hơn cả một công trình kiến trúc, nhà cổ Phùng Hưng đã trở thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ, khả năng vượt qua thử thách của con người và văn hóa Hội An. Từ thời hoàng kim đến những năm tháng khó khăn, từ chiến tranh đến thiên tai, ngôi nhà vẫn sừng sững đứng đó như một nhân chứng trung thực của lịch sử.
Ngày nay, khi Hội An trở thành di sản văn hóa thế giới, nhà cổ Phùng Hưng tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục, truyền đạt các giá trị văn hóa lịch sử cho thế hệ trẻ và du khách quốc tế. Đây thực sự là món quà vô giá mà tổ tiên để lại, cần được trân trọng và bảo vệ cho mai sau.
Sự giao thoa kiến trúc trong Nhà cổ Phùng Hưng phản ánh chân thực quá trình hội nhập văn hóa của Hội An. Ngôi nhà minh chứng cho sự cởi mở và khả năng tiếp thu, biến đổi các yếu tố văn hóa ngoại lai một cách sáng tạo của người dân địa phương.
Điều này không chỉ thể hiện ở kiến trúc mà còn trong cách sống, sinh hoạt hàng ngày của gia đình chủ nhân. Sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống Việt Nam và những ảnh hưởng từ các nền văn hóa khác tạo nên một bản sắc văn hóa độc đáo, đặc trưng riêng của Hội An.
Du khách đến tham quan Nhà cổ Phùng Hưng sẽ có cơ hội trải nghiệm không gian sống của một gia đình thương nhân thời xưa. Việc dạo bước qua các gian nhà với những hàng cột gỗ nâu bóng, ánh sáng dịu nhẹ từ giếng trời mang đến cảm giác thư thái và hoài niệm.
Các chi tiết chạm trổ tinh xảo trên gỗ, từ những họa tiết hoa lá đến hình ảnh tứ linh, đều thể hiện tài năng nghệ thuật và gu thẩm mỹ tinh tế của người xưa. Mỗi chi tiết được thực hiện một cách tỉ mỉ, tạo nên tổng thể kiến trúc vừa trang nghiêm vừa ấm cúng.
Ngôi nhà không chỉ là điểm tham quan mà còn là không gian giáo dục văn hóa quan trọng. Du khách có thể tìm hiểu về lịch sử thương mại Hội An, về cách thức giao thương và sinh hoạt của người dân địa phương trong quá khứ.
Những câu chuyện về gia đình chủ nhân qua tám thế hệ, về quá trình bảo tồn và gìn giữ ngôi nhà, đều mang đến những hiểu biết sâu sắc về văn hóa và lịch sử Việt Nam. Đây cũng là cơ hội để du khách trân trọng hơn giá trị của việc bảo tồn di sản văn hóa.
Việc bảo tồn Nhà cổ Phùng Hưng đòi hỏi những nỗ lực liên tục và có hệ thống. Các hoạt động tu sửa và bảo dưỡng tập trung vào việc duy trì tính xác thực của kiến trúc gốc, từ việc xử lý mối mọt trên gỗ đến thay thế những viên ngói bị hư hỏng.
Đặc biệt, việc bảo vệ các chi tiết chạm trổ tinh xảo đòi hỏi kỹ thuật cao và sự am hiểu sâu sắc về nghệ thuật truyền thống. Các chuyên gia phải thường xuyên kiểm tra và có biện pháp bảo vệ phù hợp để đảm bảo những chi tiết này không bị phai mờ theo thời gian.
Công tác bảo tồn không chỉ dựa vào các chuyên gia mà còn có sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương và chính quyền. Sự kết hợp này tạo nên một mạng lưới bảo vệ di sản hiệu quả, đảm bảo ngôi nhà được chăm sóc một cách toàn diện.
Việc mở cửa đón khách tham quan không chỉ mang lại nguồn thu hỗ trợ cho công tác bảo tồn mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị di sản. Qua đó, tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực giữa bảo tồn và phát triển du lịch bền vững.
Nhà cổ Phùng Hưng tọa lạc tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai, trung tâm khu phố cổ Hội An, thuộc tỉnh Quảng Nam. Vị trí thuận lợi này giúp du khách dễ dàng kết hợp tham quan với các điểm đến khác trong khu phố cổ như Chùa Cầu hay các hội quán cổ.
Thời gian mở cửa từ 7:00 đến 18:00 hàng ngày, một số ngày đặc biệt kéo dài đến 21:00. Khung giờ này phù hợp với lịch trình tham quan của đa số du khách, đồng thời tạo điều kiện trải nghiệm không gian cổ kính trong những giờ ánh sáng đẹp nhất.
Giá vé tham quan Nhà cổ Phùng Hưng được tính trong vé tham quan chung của khu phố cổ Hội An. Du khách Việt Nam cần chi trả 80.000 VNĐ/người, trong khi khách quốc tế là 120.000 VNĐ/người. Mức giá này cho phép tham quan nhiều điểm trong khu phố cổ, mang lại giá trị trải nghiệm cao.
Để có trải nghiệm tốt nhất, du khách nên mang giày thoải mái cho việc di chuyển trong khu phố cổ và chuẩn bị tiền lẻ cho các chi phí phát sinh. Việc tham gia tour có hướng dẫn viên chuyên nghiệp với chi phí từ 200.000 đến 300.000 VND sẽ giúp du khách hiểu sâu hơn về giá trị lịch sử và văn hóa của ngôi nhà.
Nhà cổ Phùng Hưng tại số 4 đường Trần Phú, Hội An có các địa điểm lân cận sau:
Khu vực này nằm ngay trung tâm phố cổ nên bạn có thể đi bộ tham quan tất cả các điểm trong bán kính 500m rất dễ dàng.
Du khách có thể tìm hiểu thêm thông tin chi tiết qua website chính thức hoiancity.gov.vn hoặc Danangbest.com
Hoặc liên hệ trực tiếp với Sở Du lịch Quảng Nam theo số điện thoại 0356299439.
Các kênh thông tin này cung cấp thông tin cập nhật về lịch mở cửa, chương trình đặc biệt và các dịch vụ hỗ trợ du khách.
Nhà cổ Phùng Hưng Hội An với hơn 200 năm lịch sử đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng, ghi dấu thời kỳ thịnh vượng của thương cảng Hội An dưới thời chúa Nguyễn. Sự giao thoa tinh tế giữa ba nền văn hóa trong kiến trúc, cùng với những giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc, khiến ngôi nhà trở thành điểm đến không thể bỏ qua cho những ai muốn khám phá di sản Việt Nam. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Nhà cổ Phùng Hưng không chỉ góp phần gìn giữ di sản văn hóa dân tộc mà còn tạo ra những trải nghiệm du lịch ý nghĩa, góp phần vào sự phát triển bền vững của du lịch Hội An.
Tổng bình luận: 0 👇 Lướt ở dưới để xem