RỪNG DỪA BẢY MẪU - HỘI AN
Giếng Bá Lễ nằm trên một con ngõ hẹp sâu trong lòng phố cổ. Trải qua bao thăng trầm nhưng vẫn đứng vững theo năm tháng, ẩn chứa cả một chiều sâu văn hóa của vùng đất cổ Hội An.
Lạc bước vào những con phố đá mòn thời gian của Hội An, bạn sẽ tìm thấy một viên ngọc ẩn mình trong hẻm nhỏ Trần Hưng Đạo - Giếng Bá Lễ. Không chỉ đơn thuần là một công trình kiến trúc cổ, giếng này chính là "linh hồn" thầm lặng đã nuôi dưỡng văn hóa ẩm thực và tâm linh của phố cổ suốt hơn 1000 năm qua.
Đây là giếng cổ duy nhất tại Hội An được công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia, mang trong mình những câu chuyện huyền bí về thời kỳ thịnh vượng của người Chăm Pa và sự giao thoa văn hóa độc đáo. Vậy điều gì khiến nguồn nước từ giếng này trở thành "bí kíp" không thể thiếu của các món đặc sản Hội An?
Giếng Bá Lễ ra đời từ thế kỷ VIII-IX, khi vùng đất Hội An vẫn còn mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm Pa. Khác với những chiếc giếng tròn truyền thống của người Việt, giếng có thiết kế hình vuông đặc trưng - một dấu hiệu nhận biết rõ nét của nghệ thuật kiến trúc Chăm.
Điều kỳ diệu nằm ở kỹ thuật xây dựng: toàn bộ thành giếng được xây bằng gạch Chăm, không sử dụng một chút vôi vữa nào để kết dính. Chân giếng có khung gỗ lim rộng bản - loại gỗ quý hiếm nổi tiếng với độ bền vượt thời gian. Sau hơn 1000 năm, những thanh gỗ này vẫn nguyên vẹn, không hề mục nát!
Ban đầu, giếng không có tên cụ thể trong miệng dân địa phương. Đến đầu thế kỷ XX, một bà phú hộ tên Bá Lễ đã hào phóng bỏ ra hơn 100 đồng tiền Đông Dương - một số tiền "khổng lồ" thời bấy giờ - để trùng tu giếng. Từ đó, người dân lấy tên bà để đặt cho giếng như một cách tôn vinh công đức.
Điều khiến Giếng Bá Lễ trở thành huyền thoại chính là nguồn nước "không bao giờ cạn". Dù trải qua những đợt hạn hán khắc nghiệt hay mùa mưa lớn, mực nước trong giếng luôn duy trì ổn định. Người Chăm xưa đã thể hiện trí tuệ phi thường khi chọn vị trí xây giếng ngay tại điểm giao nhau của các mạch nước ngầm phong phú.
Nước giếng có màu trong vắt như pha lê, vị ngọt thanh mát đặc trưng, không hề nhiễm phèn hay mặn. Nhiều người miêu tả hương vị nước giếng có "chút gì đó đặc biệt", khác hẳn với nước máy hay nước giếng khoan hiện đại.
Người dân Hội An xưa và nay vẫn coi nước Giếng Bá Lễ là "nước thiêng", chỉ dành để:
Vào những ngày rằm, mùng một và các dịp Tết, người dân thường mang hương hoa đến cúng tạ thần giếng, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc.
Nếu như gạo ST25 là niềm tự hào của miền Tây, thì cao lầu chính là "đứa con cưng" của ẩm thực Hội An. Và bí quyết tạo nên sợi mì cao lầu dai, giòn đặc trưng chính là sự kết hợp hoàn hảo giữa:
Nhiều nghệ nhân làm cao lầu khẳng định rằng, nếu thiếu nước giếng Bá Lễ, sợi mì sẽ mất đi "linh hồn" - không còn được độ dai vừa phải và hương vị ngọt thanh tự nhiên.
Chè Xí Mà (Chè Mè Đen): Cụ Ngô Thiểu - người nổi tiếng với món chè mè đen Hội An từng chia sẻ bí quyết: "Nước giếng Bá Lễ giúp hạt mè chín đều, nước chè có vị ngọt đậm đà tự nhiên."
Bánh Xèo, Bánh Bao, Bánh Vạc: Những món bánh đặc sản này cũng "cầu kỳ" sử dụng nước giếng để tạo độ giòn, mềm và hương vị đặc trưng.
Mì Quảng, Cơm Gà: Nước dùng từ giếng Bá Lễ giúp nước lèo có vị ngọt thanh tự nhiên, không cần nhiều gia vị.
Giếng Bá Lễ tọa lạc tại 45/51 Trần Hưng Đạo, phường Minh An, trong một con hẻm nhỏ được gọi là "kiệt Bá Lễ". Du khách có thể dễ dàng tìm thấy nhờ bảng chỉ dẫn đặt trước lối vào.
Cách đi từ trung tâm phố cổ: Đi bộ 5-7 phút từ Chùa Cầu, hoặc thuê xe đạp (20.000-50.000 VND/ngày) để di chuyển thuận tiện.
Nếm Thử Nước Giếng: Tại một gia đình trên đường Nguyễn Thái Học, bạn sẽ thấy chum nước giếng với dòng chữ "Nước giếng dành cho du khách". Đây là cơ hội hiếm có để trực tiếp cảm nhận hương vị của "nước thiêng".
Thưởng Thức Ẩm Thực Đặc Sản: Nhà hàng Giếng Bá Lễ (51 Trần Hưng Đạo) nổi tiếng với bánh xèo, nem lụi, thịt nướng - tất cả đều sử dụng nước giếng để chế biến và pha nước chấm.
Chụp Ảnh Check-in: Thành giếng phủ đầy rêu xanh tạo background cổ kính, mộc mạc cực "ảo" cho những tấm hình Instagram.
Trước kia, Giếng Bá Lễ từng là nguồn sống cho nhiều gia đình với nghề gánh nước thuê. Ông Nguyễn Đường - người gánh nước thuê cuối cùng ở Hội An - là nhân chứng sống cho nghề này. Nước giếng được chở bằng xe ba gác hoặc quang gánh đến khắp phố cổ, phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân.
Trong số hơn 80 giếng cổ tại Hội An, chỉ có Giếng Bá Lễ được công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia. Điều này không chỉ khẳng định giá trị lịch sử - văn hóa đặc biệt mà còn thể hiện vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng.
Thách thức: Ô nhiễm môi trường, du lịch quá tải, nguy cơ thương mại hóa quá mức.
Giải pháp: Phát triển du lịch có trách nhiệm, kết hợp bảo tồn với trải nghiệm văn hóa chân thực.
Giếng Bá Lễ không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa văn hóa Chăm Pa và Việt Nam. Nguồn nước "thiêng" không bao giờ cạn này đã nuôi dưỡng cả thể xác lẫn tinh thần của người dân Hội An qua nhiều thế kỷ.
Hãy đến Hội An, khám phá Giếng Bá Lễ và cảm nhận sự kỳ diệu của nguồn nước nghìn năm tuổi. Bạn không chỉ được thưởng thức những món đặc sản có "một không hai" mà còn chạm vào những câu chuyện lịch sử hấp dẫn, góp phần bảo vệ di sản văn hóa quý báu này cho thế hệ tương lai!
Đà Nẵng Best - Đồng hành cùng bạn khám phá vẻ đẹp văn hóa và lịch sử Hội An. Liên hệ với chúng tôi để có những trải nghiệm du lịch chuyên sâu và ý nghĩa nhất!
Tổng bình luận: 7 👇 Lướt ở dưới để xem