Chùa Một Cột, với tên gọi chính thức là Liên Hoa Đài hay Diên Hựu Tự, đã trở thành biểu tượng văn hóa không thể thiếu của Hà Nội. Ngôi chùa nổi tiếng này không chỉ thu hút du khách bởi kiến trúc độc đáo mà còn bởi những giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh sâu sắc mà công trình này mang lại.
Khi ánh bình minh le lói trên mặt hồ Linh Chiểu, Chùa Một Cột hiện lên như một đóa sen vàng đang từ từ nở rộ giữa lòng Hà Nội. Không khí trong lành hòa quyện cùng tiếng chuông chùa xa xa, tạo nên khung cảnh thanh tịnh khó quên.
Chùa Một Cột - tên chính thức là Diên Hựu Tự, không chỉ là ngôi chùa mà còn là biểu tượng kiến trúc "có một không hai" trên thế giới. Được Tổ chức Kỷ lục Châu Á công nhận là "ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á" năm 2012, đây là niềm tự hào của kiến trúc Việt Nam.
Với tuổi đời gần 1000 năm, ngôi chùa nhỏ bé này đã chứng kiến thăng trầm của 40 thế hệ người Hà Nội. Kiến trúc sen nở trên nước không chỉ thể hiện trí tuệ của tổ tiên mà còn mang đậm triết lý Phật giáo về sự thanh cao, vượt lên khỏi phù sa trần thế.
Làm sao một cột đá duy nhất có thể nâng đỡ cả ngôi chùa suốt gần thiên niên kỷ? Câu chuyện đằng sau giấc mơ thiêng của vua Lý có gì bí ẩn? Hãy cùng khám phá những điều kỳ diệu này!
Nhìn từ bất kỳ góc độ nào, Chùa Một Cột đều tạo ra cảm giác kinh ngạc về sự cân bằng hoàn hảo. Ngôi đài Liên Hoa vuông vức với kích thước 3m x 3m được nâng đỡ bởi một cột đá duy nhất cao 4m, đường kính 1,25m - một kỳ tích kỹ thuật của người xưa.
Điều đáng chú ý là cột đá thực chất gồm hai khúc được nối khéo léo, tạo thành một khối vững chắc. Bên trong cột có hệ thống rỗng được tính toán kỹ lưỡng để giảm trọng lượng nhưng vẫn đảm bảo độ bền. Phần đài trên được đỡ bằng hệ thống đòn gỗ lim nam phi theo nguyên lý cân bằng lực học cổ điển.
Mái chùa theo phong cách kiến trúc "chồng diêm" truyền thống, cong vút bốn phía với đỉnh nhọn hướng lên trời. Ngói âm dương màu đỏ gạch được nung từ đất sét cao cấp, có khả năng chống thấm suốt hàng trăm năm. Trên nóc mái, hình "lưỡng long chầu mặt nguyệt" được chạm khắc tinh xảo từ đất nung, biểu tượng cho sự thịnh vượng và âm dương điều hòa.
Hồ Linh Chiểu bao quanh chùa có hình vuông cạnh 15m, độ sâu 1,5m. Nước trong hồ được dẫn từ ao Bạch Thủy (nay là hồ Bạch Thủy), luôn giữ được độ trong vắt. Mặt nước phản chiếu bóng chùa tạo thành khung cảnh "sen nở kép" - một trên không, một dưới nước, vô cùng thơ mộng.
Năm Kỷ Sửu (1049), triều đại nhà Lý đang ở thời kỳ cực thịnh dưới sự cai trị của vua Lý Thái Tông. Theo "Đại Việt sử ký toàn thư" ghi chép, đêm rằm tháng 3 âm lịch, nhà vua có giấc mơ thiêng: Đức Quan Thế Âm Bồ Tát ngự trên tòa sen, tay bế một em bé, mời vua lên cùng ngồi.
Tỉnh dậy, vua Lý Thái Tông triệu tập các nghệ nhân kiến trúc giỏi nhất trong triều để hiện thực hóa hình ảnh trong mơ. Theo Ban Quản lý Di tích Hà Nội, việc xây dựng kéo dài 3 năm (1049-1051) với sự tham gia của hàng trăm thợ thủ công lành nghề.
Chùa được đặt tên Diên Hựu, có nghĩa "phúc lành trường tồn", thể hiện tâm nguyện của nhà vua về một vương triều thịnh vượng, dân tộc an cường. Tên gọi Liên Hoa Đài (đài sen) xuất hiện từ thế kỷ 15, nhấn mạnh vào kiến trúc đặc trưng mô phỏng hoa sen.
Qua các triều đại Trần, Lê, Nguyễn, chùa được trùng tu nhiều lần nhưng vẫn giữ nguyên thiết kế gốc. Năm 1894, thực dân Pháp đã đo đạc và lập bản vẽ kỹ thuật chi tiết về chùa. Tháng 12/1954, trước khi rút lui, quân Pháp đã phá hủy hoàn toàn ngôi chùa cổ.
Năm 1955, theo chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chùa được xây dựng lại dựa trên bản vẽ của người Pháp và trí nhớ của các nghệ nhân lão thành. Theo Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội, chùa được công nhận là Di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia ngày 28/8/1962.
Trong triết lý Phật giáo, hoa sen mọc từ bùn nhưng không hôi tanh, tượng trưng cho tâm hồn thanh tịnh vượt lên khỏi nhọc nhằn trần thế. Chùa Một Cột chính là hiện thân của ý nghĩa này - từ mặt nước (biểu tượng của phiền não), ngôi chùa vươn lên cao (đạt được giác ngộ).
Bên trong đài Liên Hoa, không gian tuy nhỏ nhưng trang nghiêm với tượng Phật Bà Quan Thế Âm nghìn mắt nghìn tay, cao 80cm, được chạm khắc từ gỗ mít và sơn son thiếp vàng. Đây là tác phẩm của nghệ nhân Nguyễn Văn Hiệp năm 1958, thay thế tượng cổ bị mất trong chiến tranh.
Xung quanh tượng Phật là hệ thống đồ thờ tinh xảo: đôi nến đồng cao 50cm, lư hương tam sự bằng đồng đỏ, bình hoa sen gốm Bát Tràng, bộ ấm chén thờ men ngọc. Tất cả đều được bố trí theo nguyên tắc thờ cúng Phật giáo truyền thống.
Người dân thường đến đây cầu ba điều: bình an cho gia đình, trí tuệ cho con em, và sức khỏe cho người cao tuổi. Đặc biệt, các cặp vợ chồng hiếm muộn tin rằng cầu nguyện tại đây sẽ được Phật Bà ban cho con cái, dựa trên truyền thuyết về giấc mơ của vua Lý.
Những ngày rằm và mùng một âm lịch, chùa trở nên nhộn nhịp với hàng trăm Phật tử đến dâng hương. Các lễ hội lớn trong năm bao gồm: Lễ Phật Đản (15/4 âm lịch), Lễ Vu Lan (15/7 âm lịch), và Lễ thành đạo của Đức Phật (8/12 âm lịch).
Quãng đường:
Khoảng 3,1 km
Thời gian di chuyển: 11 phút (bằng ô tô)
Lộ trình di chuyển:
Xuất phát từ Hồ Hoàn Kiếm (phố Hàng Trống, Hoàn Kiếm)
Đi theo phố Tràng Thi
Tiếp tục qua phố Điện Biên Phủ
Đến phố Hoàng Diệu
Rẽ vào đường Lê Hồng Phong
Đến điểm đến là Chùa Một Cột (P. Chùa Một Cột, Đội Cấn)
Lưu ý:
Tuyến đường này có thể bị giới hạn sử dụng hoặc là đường riêng vào một số thời điểm.
Lễ vật cúng Phật đơn giản: một bó hương nhỏ (15.000-25.000 VND), hoa tươi hoặc trái cây theo mùa. Có thể mua ngay tại các gian hàng quanh chùa với giá hợp lý.
Quy tắc cần lưu ý: mặc trang phục kín đáo (áo dài tay, quần dài), tháo giày trước khi vào chùa, không chụp ảnh có flash, giữ im lặng trong khu vực thờ Phật. Kết hợp tham quan với Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (300m), Văn Miếu (1,5km) và Hoàng thành Thăng Long (500m) để có hành trình khám phá di sản trọn vẹn.
Chùa Một Cột không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là bảo tàng kiến trúc sống động, nơi lưu giữ tinh hoa nghệ thuật và trí tuệ của tổ tiên. Kiến trúc sen nở độc nhất vô nhị này đã trở thành biểu tượng của Hà Nội, xuất hiện trên tem bưu chính, tiền giấy và vô số tác phẩm nghệ thuật.
Đây là điểm đến lý tưởng cho mọi lứa tuổi: người cao tuổi tìm bình yên tâm hồn, giới trẻ đam mê kiến trúc độc đáo, các gia đình muốn giáo dục con em về lịch sử dân tộc. Vị trí thuận lợi ngay trung tâm Ba Đình giúp việc kết hợp với các điểm tham quan khác trở nên dễ dàng.
Hãy đến Chùa Một Cột để cảm nhận sự kỳ diệu của kiến trúc Việt Nam, để hiểu thêm về nguồn cốt văn hóa ngàn năm của dân tộc! Mỗi lần ghé thăm là một lần được chạm đến linh hồn của Thăng Long - Hà Nội.
Khi tham quan, chúng ta cùng gìn giữ vẻ đẹp thiêng liêng này: không xả rác, không gây ồn ào, tôn trọng không gian thờ cúng. Di sản quý báu này cần được bảo vệ và truyền lại cho thế hệ mai sau.
Bài viết được biên soạn bởi Đà Nẵng Best Travel - Đơn vị chuyên tổ chức tour du lịch tâm linh và khám phá di sản văn hóa chất lượng cao. Liên hệ để được tư vấn lịch trình Hà Nội trọn vẹn nhất.
Tổng bình luận: 0 👇 Lướt ở dưới để xem